Overweeg een kortwerkende benzodiazepine-agonist
Bij acute en ernstige slapeloosheid kan het nuttig zijn om kortdurend een benzodiazepine-agonist te overwegen. Deze medicatie helpt vooral bij slapeloosheid met een duidelijke oorzaak en hoge lijdensdruk. Het is cruciaal om het gebruik en de dosering zorgvuldig te bespreken, vooral omdat de werking van deze middelen na ongeveer twee weken begint af te nemen, terwijl ongewenste bijwerkingen kunnen blijven bestaan.
Benzodiazepine-agonisten zoals lormetazepam, temazepam, zolpidem of zopiclon worden vaak voorgeschreven vanwege hun snelle werking en korte werkingsduur. Dit vermindert de kans op sedatie overdag. Het is echter belangrijk om rekening te houden met contra-indicaties zoals ernstige leverinsufficiëntie, myasthenia gravis en het slaap-apneusyndroom. Bij ouderen bestaat er een verhoogd risico op paradoxale reacties, anterograde amnesie en valincidenten zoals heupfracturen.
De gemiddelde effecten van benzodiazepine-agonisten zijn een verkorting van de inslaapduur met 15 tot 20 minuten en een verlenging van de slaapduur met 30 tot 50 minuten in vergelijking met placebo. Hoewel deze cijfers aantonen dat de medicatie effectief kan zijn, moet men ook alert zijn op mogelijke bijwerkingen zoals slaperigheid overdag, verhoogde kans op vallen en geheugenstoornissen.
Het is van groot belang om patiënten die vragen om deze medicatie of bij wie je zelf overweegt deze voor te schrijven, goed te informeren over de voor- en nadelen. Bespreek de risico’s van gewenning en afhankelijkheid, evenals de gevolgen voor verkeersdeelname binnen 8 uur na inname. Er moet ook aandacht worden besteed aan het risico van gelijktijdig gebruik met alcohol of drugs.
- Effect is alleen bij kortdurend gebruik aangetoond: inslaapduur gemiddeld 15-20 minuten korter, slaapduur 30-50 minuten langer ten opzichte van placebo.
- Kwaliteit van de slaap is mogelijk minder; na 2 weken neemt het effect af, maar bijwerkingen blijven bestaan.
- Veel voorkomende bijwerkingen: slaperigheid overdag, verhoogde kans op vallen en fracturen, geheugenstoornissen.
- Grote kans op gewenning en afhankelijkheid; moeilijkheden bij stoppen met gebruik.
- Gevolgen voor verkeersdeelname: binnen 8 uur na inname wordt verkeersdeelname afgeraden.
Bereik overeenstemming met de patiënt over het doel van het gebruik, bijvoorbeeld het herstellen van vertrouwen in eigen slaapcapaciteit of het verlichten van symptomen overdag op korte termijn. Schrijf alleen kortwerkende slaapmiddelen voor in zo laag mogelijke dosering en beperk het aantal tabletten per keer. Combineer medicatie altijd met voorlichting en gedragsmatige behandeling.
Hoewel middelen zoals valeriaan vaak worden gepromoot vanwege hun natuurlijke oorsprong, is er geen plaats voor valeriaan werking in de behandeling van slapeloosheid volgens huidige medische richtlijnen.
Melatonine Agonisten
Melatonine agonisten zijn een relatief nieuwe klasse van medicijnen die worden gebruikt voor de behandeling van slapeloosheid en andere slaapstoornissen. Deze middelen werken door de melatonine-receptoren in de hersenen te activeren, waardoor de natuurlijke slaapcyclus wordt bevorderd. Dit kan bijzonder nuttig zijn voor mensen die moeite hebben om in slaap te vallen of door te slapen.
Een belangrijk voordeel van melatonine agonisten is dat ze, in tegenstelling tot traditionele slaapmiddelen, geen afhankelijkheid veroorzaken en geen sufheid de volgende dag geven. Dit maakt ze een aantrekkelijke optie voor degenen die op zoek zijn naar een manier om hun slaapproblemen op te lossen zonder de nadelen van conventionele slaapmedicatie.
Ondanks deze voordelen zijn er enkele overwegingen waarmee rekening moet worden gehouden bij het gebruik van melatonine agonisten. Ten eerste kan het effect van deze middelen variëren afhankelijk van de individuele patiënt, vooral als er sprake is van comorbiditeit. Daarnaast is het effect op lange termijn nog niet volledig duidelijk, aangezien de meeste onderzoeken zich richten op korte termijn resultaten.
- Geen afhankelijkheid of sufheid de volgende dag
- Effect kan variëren bij aanwezigheid van comorbiditeit
- Lange termijn effecten nog onduidelijk
Een ander punt om in gedachten te houden is dat melatonine agonisten vaak duurder zijn dan traditionele slaapmiddelen. Bovendien bestaat er een risico dat ze slaapproblemen juist kunnen verergeren bij sommige patiënten. Het is daarom belangrijk om deze behandeling altijd onder begeleiding van een arts te starten en regelmatig te evalueren.
Adviezen om beter te slapen
Misschien heb je gewoontes die ervoor zorgen dat je slecht slaapt. Probeer die gewoontes te veranderen, zodat je beter slaapt. De adviezen hieronder kunnen helpen.
Een regelmatig slaapritme is essentieel voor een goede nachtrust. Probeer elke dag op dezelfde tijd naar bed te gaan en op te staan, zelfs in het weekend. Dit helpt je lichaam om een vast slaapritme te ontwikkelen.
Het vermijden van cafeïne, nicotine en alcohol in de uren voor het slapengaan is ook cruciaal. Deze middelen kunnen je slaap verstoren en ervoor zorgen dat je minder diep slaapt. In plaats daarvan kun je kiezen voor een ontspannende activiteit zoals lezen of een warme douche nemen.
- Zorg voor een koele, donkere en stille slaapkamer. Gebruik eventueel oordopjes of een slaapmasker als dat nodig is.
- Beperk het gebruik van elektronische apparaten zoals smartphones en laptops vlak voor het slapengaan. Het blauwe licht van deze schermen kan de aanmaak van melatonine verstoren, het hormoon dat je slaperig maakt.
- Probeer ontspanningstechnieken zoals meditatie, diepe ademhalingsoefeningen of yoga om tot rust te komen voordat je gaat slapen.
Het bijhouden van een slaapdagboek kan je helpen om patronen en oorzaken van slechte slaap te identificeren. Schrijf gedurende een week elke ochtend op hoe goed je hebt geslapen, hoe vaak je wakker bent geworden en hoe uitgerust je je voelt. Deze gegevens kunnen waardevol zijn als je besluit om met een huisarts te praten over je slaapproblemen.
Bovendien is het belangrijk om over problemen of zorgen te praten als je die hebt. Stress en psychische klachten kunnen een enorme invloed hebben op je slaapkwaliteit. Zoek steun bij vrienden, familie of een professional om deze problemen aan te pakken.
Voor degenen die vaak reizen of in wisselende diensten werken, zijn er specifieke tips voor beter slapen die kunnen helpen om het slaappatroon weer op de rails te krijgen. Het aanpassen van de omgeving en het creëren van rituelen kan hierbij ondersteunend werken.
Praten over problemen en psychische klachten
Misschien slaap je slecht doordat je veel zorgen hebt. Zoals over familie, je relatie, je werk of over geld. Het kan helpen om erover te praten met iemand die je vertrouwt. Bijvoorbeeld met je partner of een vriend of vriendin. Kijk voor hulp bij problemen bij psychosociale problemen.
Misschien ben je somber, angstig, eenzaam of overspannen. Of zijn er veel problemen tegelijk. Dan kan het helpen om te praten met de praktijkondersteuner bij de huisarts of met een psycholoog. Bij ernstige psychische klachten is het belangrijk om ook de slapeloosheid te bespreken met de ggz-behandelaar. Slaaphygiëne tips kunnen hierbij ondersteunend werken.
Als je door je werk niet goed slaapt, kun je praten met de bedrijfsarts. Je leidinggevende hoeft niet te weten dat je bij de bedrijfsarts bent geweest. Het is cruciaal om geen slaappillen, melatonine of valeriaan zonder medisch advies te gebruiken.
Behandel psychische en lichamelijke klachten die van invloed zijn op de slapeloosheid, voor zover dat mogelijk is. De wisselwerking tussen psychische klachten en slapeloosheid is sterk, dus het aanpakken van beide aspecten kan leiden tot betere resultaten in het algemeen welzijn.
Richtlijnen beleid bij slapeloosheid
Het niet-medicamenteuze beleid bij slapeloosheid richt zich op gedragsverandering om een gezond slaappatroon te bevorderen. Dit beleid is ook van toepassing op personen die slecht slapen zonder nadelige gevolgen overdag of met nadelige gevolgen minder dan drie keer per week. Het doel is om patiënten te helpen bij het aanpassen van hun gedrag om de slaapkwaliteit te verbeteren. Medicamenteuze behandelingen dragen niet bij aan deze gedragsverandering en bieden geen duurzame oplossing voor slapeloosheid.
Voorlichting en advies spelen een cruciale rol, vooral bij patiënten met kortdurende slapeloosheid. Het is belangrijk om incorrecte aannames over slaap en slapeloosheid te corrigeren en inzicht te geven in slaapbevorderende en slaapbelemmerende factoren. Patiënten moeten worden geïnformeerd dat klachten tijdelijk kunnen toenemen voordat er verbetering optreedt.
Bij aanhoudende slapeloosheid wordt gedragsmatige behandeling aanbevolen. Deze behandeling kan bestaan uit ontspanningsoefeningen, adviezen voor stimuluscontrole en/of slaaprestrictie. Deze adviezen helpen negatieve conditionering te verminderen en bevorderen gezonde slaapgewoonten. Het is aangetoond dat een combinatie van verschillende gedragsmatige adviezen effectiever is op de lange termijn dan behandeling met slaapmiddelen.
Naast gedragsmatige interventies, kunnen lichamelijke beweging en motivatie een positief effect hebben op slapeloosheid. Het moet echter praktisch haalbaar zijn voor de patiënt. Bij aanhoudende slapeloosheid is het essentieel om een uitgebreide anamnese af te nemen om de context van de klachten te begrijpen en passende maatregelen te nemen.
- Neem bij aanhoudende slapeloosheid een uitgebreide anamnese af.
- Behandel slapeloosheid niet-medicamenteus.
- Geef voorlichting en advies over slaap en gezonde slaapgewoonten.
- Overweeg gedragsmatige behandeling zoals ontspanningsoefeningen, stimuluscontrole en slaaprestrictie.
- Behandel eventuele psychische en lichamelijke klachten die van invloed zijn op de klachten.
Slaapadviezen zijn essentieel in het niet-medicamenteuze beleid, omdat ze helpen bij het aanpassen van gedragspatronen die de slaapkwaliteit beïnvloeden. Overweeg medicamenteuze behandeling alleen in uitzonderingsgevallen, bijvoorbeeld bij kortdurende slapeloosheid met een duidelijke oorzaak en hoge lijdensdruk. In deze gevallen kan een kortwerkende benzodiazepineagonist worden voorgeschreven voor intermitterend gebruik in een zo kort mogelijke gebruiksduur.
Gedragsmatige Behandeling bij Aanhoudende Slapeloosheid
Gedragsmatige behandeling bij aanhoudende slapeloosheid richt zich op het verminderen van factoren die bijdragen aan het voortduren van slaapproblemen, zoals negatieve conditionering en disfunctionele gewoonten. Deze behandeling omvat een reeks strategieën, waaronder adviezen over slaaphygiëne, stimuluscontrole, slaaprestrictie en ontspanningsoefeningen. Cognitieve therapie kan ook een onderdeel zijn van deze aanpak.
Voor patiënten met langerdurende slapeloosheid wordt een combinatie van stimuluscontrole, slaaprestrictie en ontspanningsoefeningen aanbevolen. Deze methoden zijn ontworpen om de associatie tussen bedtijd en angst of frustratie te doorbreken, en om de slaapkwaliteit te verbeteren. Daarnaast kunnen mindfulness en Acceptatie en Commitment Therapie (ACT) ook effectief zijn in het slapeloosheid behandelen.
Hoewel de effecten van gedragsmatige behandeling bescheiden kunnen zijn in vergelijking met slaapmedicatie, zijn ze klinisch relevant en duurzamer op de lange termijn. Slaapmedicatie biedt vaak een snellere oplossing in de perceptie van de patiënt, maar pakt niet de onderliggende gedragsproblemen aan die bijdragen aan slapeloosheid. Bovendien heeft slaapmedicatie tal van ongewenste bijwerkingen, wat gedragsmatige behandeling tot de voorkeursaanpak maakt.
- Slaaphygiëne: Dit omvat adviezen zoals het handhaven van een consistent slaapschema, het vermijden van cafeïne en alcohol voor het slapengaan, en het creëren van een rustige slaapomgeving.
- Stimuluscontrole: Hierbij wordt de patiënt aangemoedigd om alleen naar bed te gaan als hij of zij slaperig is, en om het bed alleen te gebruiken voor slaap en seksuele activiteiten.
- Slaaprestrictie: Dit houdt in dat de tijd die in bed wordt doorgebracht wordt beperkt tot de effectieve slaaptijd, wat paradoxaal genoeg kan helpen om langere perioden van diepe slaap te bevorderen.
- Ontspanningsoefeningen: Technieken zoals diepe ademhaling, progressieve spierontspanning en meditatie kunnen helpen om spanning en stress te verminderen die vaak bijdragen aan slapeloosheid.
Huisartsen ervaren soms knelpunten in de haalbaarheid van gedragsmatige behandeling. Praktische adviezen zoals ondersteuning door een praktijkondersteuner geestelijke gezondheidszorg (POH-ggz) of verwijzing naar zelfhulpmogelijkheden, groepscursussen of een slaapoefentherapeut kunnen hierbij helpen. Het is belangrijk dat patiënten vooraf worden geïnformeerd dat hun klachten tijdelijk kunnen toenemen voordat ze verbeteren.
Effectiviteit Melatonine bij Jetlag
Jetlag is een veelvoorkomend probleem bij mensen die langeafstandsvluchten maken, vooral wanneer meerdere tijdzones worden doorkruist. Een effectieve manier om jetlag te verminderen, is het gebruik van melatonine. Uit onderzoek blijkt dat melatoninegebruikers gemiddeld een 18 punten lagere jetlagscore hadden dan placebogebruikers (95%-BI -28 tot -8). Dit wijst erop dat melatonine een significant positief effect kan hebben op jetlagklachten.
Een opvallend resultaat uit het onderzoek is dat 67% van de placebogebruikers een jetlagscore had van meer dan 60, terwijl dit percentage bij de melatoninegebruikers slechts 17% was. Dit toont aan dat melatonine aanzienlijk kan bijdragen aan het verminderen van de ernst van jetlag. Interessant genoeg bleek dat melatonine niet effectiever was wanneer het voorafgaand aan de reis werd ingenomen in vergelijking met gebruik vanaf de aanvang van de reis.
- Melatonine 0,5 mg had dezelfde effectiviteit op de jetlagscore als 5 mg (beide snelle afgifte).
- Patiënten vielen sneller in slaap met een dosis van 5 mg.
- Tabletten van 2 mg met vertraagde afgifte bleken niet effectief.
- Het effect van melatonine lijkt groter te zijn bij oostwaartse reizen dan bij westwaartse reizen.
Hoewel kortwerkende melatonine dus effectief blijkt te zijn in vergelijking met placebo, geldt dit niet voor melatonine met gereguleerde afgifte. De bewijskracht voor deze bevindingen is echter matig vanwege beperkingen in de onderzoeksopzet en -uitvoering. Voor mensen die liever geen medicatie gebruiken, kan een niet medicamenteuze behandeling slapeloosheid ook effectief zijn, zoals het aanpassen van slaappatronen en blootstelling aan daglicht.
Bij het overwegen van melatonine als behandeling voor jetlag is het belangrijk om rekening te houden met de dosering en timing. Het blijkt dat zowel lage als hogere doses effectief kunnen zijn, maar hogere doses kunnen helpen om sneller in slaap te vallen. Voor optimale resultaten wordt aangeraden om kortwerkende melatonine te gebruiken en dit af te stemmen op het tijdstip van aankomst op de bestemming.
Gerelateerde artikelen:
12 Tips om Je Slaapschema te Herstellen en Beter te Slapen
Effectieve Behandelingen voor Insomnie: CBT versus Slaappillen
10 Effectieve Marketingstrategieën om Uw Bedrijf te Laten Groeien