Slaapschokken: wat zijn ze?
Sommige mensen ervaren plotselinge schokken of bewegingen tijdens hun slaap. Dit gebeurt wanneer hun brein signalen naar de spieren stuurt, waardoor armen of benen onwillekeurig kunnen bewegen. Deze onverwachte bewegingen worden ook wel hypnagoge schokken genoemd.
Oorzaak van slaapschokken Er is nog niet precies te zeggen waar deze schokken vandaan komen. Een mogelijke verklaring is dat ze optreden tijdens de overgang van waakzaamheid naar slaap, wanneer het lichaam en de geest zich langzaam aanpassen aan de nieuwe toestand. Dit kan leiden tot een soort ‘conflict’ tussen het slapen en het wakker zijn. Tijdens de REM-slaap, wanneer de meest levendige dromen plaatsvinden, blijven onze spieren normaal gesproken in een verlamde staat om bewegingen te voorkomen. Echter, de overgang naar deze staat verloopt niet altijd vlekkeloos, wat mogelijk de schokken veroorzaakt.
Lichamelijke reacties tijdens de slaap De meest opvallende lichamelijke reactie die we tijdens de slaap vertonen zijn de snelle oogbewegingen in de REM-slaap. Deze ogen bewegen snel heen en weer, wat een indicatie is dat iemand aan het dromen is. Ondertussen blijven de spieren van het lichaam ontspannen en verlamd, wat betekent dat, zelfs als iemand droomt over bijvoorbeeld fietsen, de benen geen trapbewegingen zullen maken.
De schokken die we ervaren kunnen worden gezien als een teken dat het motorische systeem nog steeds enige controle heeft over het lichaam, zelfs wanneer de slaapverlamming al in werking is. Dit is een geleidelijke overgang en het lichaam heeft tijd nodig om volledig te ontspannen.
Conflict in het brein In het brein bevindt zich een netwerk van zenuwen, het reticulaire activatiesysteem, dat verantwoordelijk is voor alertheid en waakzaamheid. Dit systeem zorgt ervoor dat we wakker en actief blijven. Dit systeem staat tegenover de nucleus praeopticus ventrolateralis (VLPO), die de waakzaamheid onderdrukt om slaap te bevorderen. Het brein bevindt zich dus in een soort ‘strijd’ tussen deze twee systemen: het reticulaire activatiesysteem dat ons wakker houdt, en de VLPO die ons in slaap brengt.
Wanneer de VLPO ‘wint’, treedt slaapverlamming in, maar het lijkt erop dat de controle over het motorische systeem nog niet volledig is overgenomen. Dit kan leiden tot de bewegingen die we ervaren als schokken tijdens de slaap.
Dromen over vallen Sommige mensen ervaren slaapschokken wanneer ze dromen dat ze vallen of struikelen. Dit fenomeen laat zien hoe externe prikkels, zoals bijvoorbeeld het geluid van een wekker, invloed kunnen hebben op onze dromen. Dit gebeurt doordat de hersenen tijdelijk de delen die verantwoordelijk zijn voor planning en vooruitzicht uitschakelen, zodat ze creatief kunnen reageren op prikkels uit de omgeving. Hierdoor ontstaat een overtuigend droomverhaal, zelfs als het verband houdt met externe geluiden of gebeurtenissen.