Er zijn verschillende zoogdieren die in het water leven en boven het wateroppervlak komen om adem te halen. Voorbeelden hiervan zijn dolfijnen, walvissen en zeehonden. Maar hoe kunnen ze slapen als ze in het water verblijven? Evolutie heeft een slimme oplossing bedacht: unihemisferische slaap.
Unihemisferische slaap
Unihemisferische slaap maakt het voor deze waterzoogdieren mogelijk om met slechts één hersenhelft te slapen. De andere helft blijft actief, zodat het dier in beweging kan blijven, met één oog kan kijken en zelfs kan blijven ademhalen terwijl het slaapt.
Hoe slapen dolfijnen?
Dolfijnen kunnen soms rustig boven de waterspiegel drijven, wat we “boomstam drijven” noemen. Er zijn ook waarnemingen dat sommige dolfijnen slapen terwijl ze in cirkels zwemmen, waarbij hun vermogen om zich te oriënteren tijdelijk wordt uitgeschakeld.
Uit een andere studie bleek dat dolfijnen hun unihemisferische slaap zo goed hebben ontwikkeld dat ze complexe taken kunnen uitvoeren die van mensen echt volledige concentratie vereisen.
De Blinde Indusdolfijn heeft een andere methode; deze slaapt in korte sessies van microslaap die maar enkele seconden duren. Gedurende een dag kan deze dolfijn op deze manier tot wel zeven uur slapen.
Hoe slapen walvissen?
Walvissen rusten wel, maar vallen niet in een diepe slaap zoals mensen en andere dieren, aangezien ze zich voortdurend bewust moeten zijn van hun zuurstofbehoefte in de oceaan.
Wanneer ze rusten, blijven ze gedeeltelijk alert zodat ze snel kunnen reageren op gevaar of lucht kunnen halen wanneer dat nodig is. Hun lichaam is zo ontworpen dat ze hun adem langere tijd kunnen inhouden, terwijl ze hun energieverbruik tijdens het zwemmen minimaliseren.
Pasgeboren orca’s, die nog moeten leren overleven, kunnen zelfs wekenlang zonder slaap, evenals hun moeders. Dit zijn tijdelijke omstandigheden die wel indrukwekkend zijn.
Potvissen hebben een bijzonder slaapgedrag; zij rusten rechtop en slapen niet unihemisferisch. Wetenschappers denken dat deze dieren de minste slaap nodig hebben van alle zoogdieren.
Hoe slapen zeehonden?
Zeehonden kunnen zowel in het water als op land slapen, wat hen in staat stelt te kiezen wat het beste is voor hun situatie, bijvoorbeeld om gevaren te vermijden. Ze slapen meestal op land wanneer ze op zoek zijn naar warmte of als ze jongen hebben. Onderzoekers van de Universiteit van Toronto ontdekten dat zeehonden slapen met slechts de helft van hun hersenen actief, terwijl de andere helft waakzaam blijft. Dit helpt hen om alert te blijven voor gevaar.
Als zeehonden in het water slapen, doen ze dit vaak in een dobberpositie. In deze positie blijft hun lichaam drijven, maar is het grotendeels onder water, met uitzondering van hun snuit die altijd boven het water uitsteekt. Sommige zeehondensoorten kunnen zelfs helemaal ondergedompeld slapen, maar blijven dicht bij het wateroppervlak. Ze kunnen hun neusgaten openen of sluiten om te voorkomen dat water binnendringt, zodat ze kort kunnen slapen, dan weer wakker worden om adem te halen en vervolgens weer onder water gaan.