Hypersomnie: Overmatige slaperigheid overdag
Hypersomnie is een aandoening waarbij mensen gedurende de dag last hebben van buitensporige slaperigheid. Dit varieert van vermoeidheid na een maaltijd tot onbedoeld in slaap vallen in gezelschap. Sommige mensen vertonen onbewust gedrag, zoals het uitvoeren van handelingen zonder herinnering eraan achteraf.
In sociale situaties kan hypersomnie problematisch zijn, omdat anderen de persoon als lui of ongemotiveerd kunnen beschouwen. Het in slaap vallen tijdens een vergadering of bijeenkomst wordt vaak als ongepast gezien. Degenen die aan deze aandoening lijden proberen vaak de symptomen te verbergen, bijvoorbeeld door even een rustige plek op te zoeken om te slapen.
Hoe vaak komt hypersomnie voor?
Ongeveer 15% van de mensen ervaart verhoogde slaperigheid overdag. Dit hoeft niet altijd te wijzen op een slaapstoornis. Bij ongeveer 2% van de mensen is hypersomnie het gevolg van een slaapstoornis.
Het kan ook een symptoom zijn van andere aandoeningen, zoals slaapapneu, depressie, hersenschudding of infecties. Wanneer hypersomnie het gevolg is van een andere aandoening, wordt dit een secundaire slaapstoornis genoemd. Bij primaire hypersomnie is er geen onderliggende ziekte, en is de slaperigheid op zichzelf het probleem.
Soorten primaire hypersomnieën
Narcolepsie met kataplexie:
Narcolepsie is een neurologische aandoening die gekarakteriseerd wordt door extreme slaperigheid overdag en onbedwingbare slaapaanvallen, die zelfs optreden bij voldoende nachtrust. Daarnaast heeft een groot aantal narcolepsiepatiënten (ongeveer 70%) last van kataplexie, waarbij de spierspanning plotseling verliest bij intense emoties, zoals lachen of schrikken. Deze aanvallen duren meestal enkele seconden, maar kunnen leiden tot tijdelijke verlamming van bepaalde spiergroepen. Andere symptomen van narcolepsie zijn hypnagoge hallucinaties (levendige, vaak angstige dromen), verstoorde nachtrust en slaapverlamming. Hoewel narcolepsie niet genezen kan worden, kan het met medicatie en een aangepast slaapritme vaak beheerd worden.
Idiopatische hypersomnie:
De oorzaak van idiopatische hypersomnie is onbekend, maar mensen met deze aandoening ervaren langdurige en overmatige slaperigheid overdag. Ze hebben vaak ook een behoefte aan extreem lange slaaptijden, soms meer dan 12 uur per dag.
Kleine-Levin syndroom (Sleeping Beauty Syndroom):
Dit zeldzame neurologische syndroom wordt gekarakteriseerd door perioden van extreem veel slaap en veranderend gedrag. Vooral jongeren worden getroffen. Tijdens een episode wordt de persoon geleidelijk suf en slaapt het grootste deel van de dag en nacht. Ze worden enkel wakker om te eten of naar het toilet te gaan. Wanneer ze wakker zijn, vertonen ze vaak kinderachtig gedrag, desoriëntatie, vermoeidheid, en soms zelfs hyperseksualiteit of overmatige eetlust. De episodes van Kleine-Levin kunnen variëren van enkele dagen tot weken of maanden en zorgen ervoor dat de patiënt niet in staat is om te werken of voor zichzelf te zorgen.
Behaviorally Induced Insufficient Sleep Syndrome (habitueel slaaptekort):
Deze vorm van slaperigheid ontstaat wanneer iemand niet voldoende slaap krijgt, vaak door een verstoord slaappatroon. Het gevolg is slaaptekort, wat leidt tot voortdurende slaperigheid en een gevoel van uitputting gedurende de dag. Dit is de meest voorkomende oorzaak van overmatige slaperigheid in de algemene bevolking.
Hypersomnie kan sterk variëren in ernst, afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Het is belangrijk om bij langdurige of ernstige vermoeidheid een arts te raadplegen voor verder onderzoek.