Slaapgebonden bewegingsstoornissen zijn aandoeningen die ontstaan door ongewenste bewegingen tijdens de slaap. Deze bewegingen verstoren vaak de nachtrust, wat kan leiden tot slapeloosheid en vermoeidheid overdag. Gelukkig kunnen de meeste slaapgerelateerde bewegingsstoornissen effectief worden behandeld, vaak met medicijnen en soms in combinatie met andere niet-medicamenteuze behandelingen.
Verschillende soorten slaapgebonden bewegingsstoornissen
Er zijn acht verschillende soorten slaapgebonden bewegingsstoornissen, zoals gedefinieerd in de officiële indeling van slaapstoornissen. Hieronder worden de belangrijkste en meest voorkomende vormen besproken.
Rusteloze benen (Restless Legs Syndrome – RLS)
Rusteloze benen is een aandoening waarbij mensen de onweerstaanbare drang hebben om hun benen te bewegen, vooral tijdens rust. Patiënten ervaren vaak een jeukend, tintelend of prikkend gevoel in de onderbenen, soms ook in de armen. Door de benen te bewegen verdwijnen deze vervelende sensaties. De symptomen treden vooral ’s nachts op en kunnen de slaap ernstig verstoren. De oorzaak van rusteloze benen is niet altijd duidelijk, maar erfelijkheid speelt vaak een rol, en het kan ook samenhangen met een ijzertekort. Het komt vaker voor bij vrouwen en kan effectief worden behandeld met medicijnen.
Periodieke ledemaatbewegingen (Periodic Limb Movement Disorder – PLMD)
Periodic Limb Movement Disorder lijkt op rusteloze benen, maar de bewegingen vinden plaats terwijl de persoon slaapt en zijn of haar bewegingen zijn onbewust. Mensen met PLMD maken onbewuste, herhaalde bewegingen van hun armen of benen tijdens de slaap. Dit kan niet alleen vervelend zijn voor de persoon zelf, maar vooral ook voor de slaappartner. PLMD kan met medicijnen behandeld worden.
Slaapgebonden spierkrampen (Sleep Related Leg Cramps)
Slaapgebonden spierkrampen zijn plotselinge, heftige pijnscheuten in de benen of voeten, veroorzaakt door een spier die zich onwillekeurig aanspant. Deze krampen kunnen zowel tijdens het slapen als wanneer je wakker bent optreden. Ze komen vaker voor bij oudere mensen of bij mensen met bepaalde aandoeningen. Er zijn nog geen medicijnen specifiek voor deze stoornis, maar stretchoefeningen kunnen helpen de klachten te verlichten.
Tandenknarsen (Sleep Related Bruxism)
Tandenknarsen, ook wel bruxisme genoemd, is het krachtig over elkaar schuiven van de tanden en kiezen tijdens de slaap. Dit kan een vervelend geluid maken en schade aan de tanden veroorzaken. In ernstige gevallen kan het knarsen zo luid zijn dat de persoon er wakker van wordt, wat de slaap verstoort. Tandenknarsen komt voor bij zowel volwassenen als kinderen, en stress kan de symptomen verergeren. Een door de tandarts op maat gemaakt bitje kan helpen de slijtage van de tanden te verminderen en de symptomen te verlichten.
Ritmische bewegingsstoornis (Sleep Related Rhythmic Movement Disorder – RMD)
Ritmische bewegingsstoornis komt voor bij jonge kinderen en wordt gekarakteriseerd door herhaalde bewegingen van het lichaam of hoofd. Typische bewegingen zijn onder andere het draaien van het hoofd, het herhaaldelijk slaan van het hoofd op het kussen of tegen het bed of de muur, en het ritmisch bewegen van het lichaam op handen en knieën. Deze aandoening komt vaak voor bij jonge kinderen en verdwijnt meestal vanzelf. Het wordt problematisch wanneer het kind zichzelf verwondt of wanneer de slaap wordt verstoord.