Slapeloosheid wordt gekarakteriseerd door moeite met in slaap vallen of het moeilijk kunnen door slapen. De medische term voor slapeloosheid is insomnie. Ongeveer 25-35% van de mensen ervaart regelmatig slaapproblemen. Meestal is slapeloosheid tijdelijk, veroorzaakt door stress of een ingrijpende gebeurtenis zoals het verlies van een dierbare of een verandering van werk. Echter, bij sommige mensen kan slapeloosheid chronisch worden en aanzienlijke invloed hebben op hun dagelijks leven.
Symptomen van Slapeloosheid
Mensen die lijden aan slapeloosheid ervaren vaak één of meerdere van de volgende klachten:
- Moeite om in slaap te vallen
- Vaak wakker worden tijdens de nacht, en moeite hebben om weer in slaap te komen
- Te vroeg wakker worden in de ochtend
- Vermoeid opstaan
- Algemene vermoeidheid of plotselinge slaapaanvallen overdag
- Prikkelbaarheid
- Problemen met geheugen en concentratie
- Gemiddeld minder dan 5 uur slaap per nacht
Houd er rekening mee dat de slaapbehoefte per persoon kan variëren. Sommigen hebben genoeg aan vijf uur slaap of zelfs minder zonder de bovengenoemde klachten. Oudere mensen hebben vaak minder slaap nodig, wat kan leiden tot vroeg ontwaken en de indruk van te weinig slaap. Dit kan ervoor zorgen dat ze slaapmedicatie gaan gebruiken, wat weer kan leiden tot overdag slaperigheid en de perceptie van een slechte slaapkwaliteit.
Soorten Slapeloosheid
Er zijn verschillende soorten slapeloosheid, afhankelijk van de oorzaken en patronen van de stoornis.
- Idiopatische insomnie
Dit type slapeloosheid heeft geen duidelijke oorzaak. De arts stelt deze diagnose wanneer er geen andere onderliggende problemen zijn. - Paradoxale insomnie
Bij paradoxale slapeloosheid heeft iemand een verkeerd idee van de eigen slaapduur. Men denkt bijvoorbeeld maar drie of vier uur te slapen, terwijl uit onderzoek blijkt dat dit zes tot zeven uur is. - Psychofysiologische insomnie
Dit is een gevolg van een vicieuze cirkel. Personen met deze stoornis kunnen niet normaal in slaap vallen en hun pogingen om dit te doen maken hen juist alerter. Hun slaaprituelen herinneren hen eraan dat ze weer een slechte nacht tegemoet gaan, wat angst en nervositeit veroorzaakt. - Slapeloosheid door slechte slaapgewoonten
Slapeloosheid kan ontstaan door slechte gewoonten of omstandigheden die de slaap beïnvloeden. - Slapeloosheid door jetlag
Jetlag is een tijdelijke vorm van slapeloosheid die optreedt wanneer iemands biologische klok niet synchroon is met de lokale tijd door langeafstandsvluchten die meerdere tijdzones doorkruisen. - Slapeloosheid door restless legs
Het restless legs syndroom (RLS) veroorzaakt een onweerstaanbare drang om bepaalde spieren, meestal in de benen of armen, te bewegen, vaak tijdens ontspanning. - Slapeloosheid door neurologische aandoeningen
Aandoeningen zoals de ziekte van Parkinson, spierdystonie, epilepsie en de ziekte van Alzheimer kunnen leiden tot slapeloosheid. - Slapeloosheid door psychiatrische aandoeningen
Stoornissen zoals depressie, schizofrenie, manische periodes en paniekaanvallen kunnen leiden tot slapeloosheid. Dit komt ook voor door het gebruik van medicatie voor psychiatrische aandoeningen. - Slapeloosheid door chronische pijn
Gewrichtspijn, reumatoïde artritis, pijn door kanker en andere aandoeningen kunnen het moeilijk maken om in slaap te vallen of door te slapen. - Slapeloosheid door frequent urineren ’s nachts
Dit komt voor bij aandoeningen zoals prostaatproblemen of het gebruik van plaspillen. - Slapeloosheid door medicatie of drugsgebruik
Sommige medicijnen en drugs kunnen het slaap-waakritme verstoren en leiden tot slapeloosheid.
Acute versus Chronische Slapeloosheid
Slapeloosheid kan acuut zijn (tijdelijk) of chronisch (langdurig). Wanneer slapeloosheid langer dan drie tot vier weken aanhoudt, wordt het als chronisch beschouwd.
Diagnose
Als je last hebt van slapeloosheid, is het raadzaam om dit met je huisarts te bespreken. Hoewel slaapproblemen vaak tijdelijk zijn, kan het soms ook een aanwijzing zijn voor een onderliggend probleem. In eerste instantie zal de huisarts niet direct medicijnen voorschrijven, maar als de problemen na enkele weken niet verbeteren, kan hij of zij doorverwijzen naar een specialist zoals een neuroloog of een slaapkliniek voor verdere behandeling van slaapstoornissen.