Wat is slapeloosheid?
Slapeloosheid, ook wel insomnie genoemd, is een slaapstoornis waarbij iemand moeite heeft met inslapen of doorslapen. Ongeveer 25-35% van de mensen ervaart regelmatig slaapproblemen. Vaak is slapeloosheid tijdelijk en wordt het veroorzaakt door stress of een emotionele gebeurtenis, zoals het verlies van een dierbare of een verandering op het werk. In sommige gevallen kan slapeloosheid chronisch worden, wat een grote impact kan hebben op het dagelijks leven.
Symptomen van slapeloosheid
Mensen met slapeloosheid ervaren vaak de volgende klachten:
- Moeite om in slaap te vallen
- ’s Nachts vaak wakker worden en moeilijk doorslapen
- Te vroeg wakker worden
- Vermoeidheid bij het opstaan
- Overdag slaperigheid of algemene vermoeidheid
- Prikkelbaarheid
- Geheugen- en concentratieproblemen
- Minder dan vijf uur slaap per nacht
Hoewel sommige mensen genoeg hebben aan minder slaap, ervaren zij doorgaans geen last van deze symptomen. Ouderen hebben vaak een lagere slaapbehoefte, wat soms kan leiden tot het gebruik van slaapmiddelen. Dit kan echter een gevoel van slechte slaapkwaliteit versterken.
Soorten slapeloosheid
Idiopatische insomnie
Bij idiopatische slapeloosheid is er geen duidelijke oorzaak. De diagnose wordt gesteld als andere oorzaken zijn uitgesloten.
Paradoxale insomnie
Bij paradoxale slapeloosheid ervaart iemand een vertekend beeld van de eigen slaapduur. Ze denken bijvoorbeeld maar drie uur te slapen, terwijl dit bij onderzoek zes uur blijkt te zijn.
Psychofysiologische insomnie
Deze vorm ontstaat door een negatieve spiraal. Hoe meer iemand probeert in slaap te vallen, hoe alerter de geest wordt. Slaaprituelen kunnen angst en stress oproepen, waardoor slapen nog moeilijker wordt.
Slapeloosheid door slechte slaapgewoonten
Een onregelmatig slaapritme of onvoldoende rustgevende slaapomstandigheden kunnen bijdragen aan slapeloosheid.
Slapeloosheid door jetlag
Bij een jetlag raakt de biologische klok ontregeld door het doorkruisen van tijdzones, wat kan leiden tot tijdelijke slapeloosheid.
Slapeloosheid door restless legs
Het restless legs syndroom veroorzaakt een onweerstaanbare drang om spieren te bewegen, meestal in de benen, wat de slaap kan verstoren.
Slapeloosheid door ziekten
Ziekten zoals Parkinson, Alzheimer, epilepsie of psychiatrische aandoeningen zoals depressie en schizofrenie kunnen slapeloosheid veroorzaken.
Slapeloosheid door pijn of medicatie
Chronische pijn, medicijngebruik of drugs kunnen het slaap-waakritme verstoren, wat tot slapeloosheid leidt.
Acute versus chronische slapeloosheid
Slapeloosheid kan kortdurend (acuut) zijn, bijvoorbeeld door stress, of langdurig (chronisch). Van chronische slapeloosheid wordt gesproken als de klachten langer dan drie à vier weken aanhouden.
Diagnose en behandeling
Als je regelmatig last hebt van slapeloosheid, is het verstandig dit te bespreken met je huisarts. In veel gevallen lossen slaapproblemen vanzelf op. Als de klachten aanhouden, kan de huisarts je doorverwijzen naar een specialist of slaapkliniek. Deze kan de oorzaak achterhalen en een passende behandeling starten.