Veel mensen die in ploegendienst werken, kampen met het ploegendienst syndroom. Dit ontstaat door een verstoorde biologische klok en kan leiden tot slaapstoornissen, vermoeidheid en andere gezondheidsproblemen. Wat zijn de symptomen? Hoe schadelijk is het? En wat kun je eraan doen? Lees verder voor uitgebreide informatie en tips.
Wat is het ploegendienst syndroom?
Ploegendienst houdt in dat werknemers volgens een vast rooster wisselende werktijden hebben, inclusief nacht- en avondshifts. Dit gaat vaak in tegen het natuurlijke 24-uursritme (circadiane ritme) van je lichaam, dat door licht, donker en temperatuur wordt gereguleerd. Wanneer je langere tijd moeite hebt met slapen, last hebt van slapeloosheid of een niet-herstellende slaap ervaart, kan dit wijzen op het ploegendienst syndroom (Shift Work Sleep Disorder, SWSD).
Symptomen van het ploegendienst syndroom
De klachten variëren per persoon, maar veelvoorkomende symptomen zijn:
- Moeite met in- of doorslapen
- Overmatige slaperigheid en plotseling in slaap vallen
- Concentratie- en geheugenproblemen
- Prikkelbaarheid en mentale traagheid
- Hoofdpijn, misselijkheid en spijsverteringsproblemen
Daarnaast verhoogt het syndroom de kans op ongelukken, zowel op het werk als daarbuiten. Het kan ook leiden tot een hoger ziekteverzuim en spanningen in je sociale en gezinsleven.
Gezondheidsrisico’s van ploegendienst
Wanneer klachten onbehandeld blijven, kunnen deze leiden tot ernstige gezondheidsproblemen:
- Verlaagde weerstand en een groter risico op ziektes
- Maag- en darmklachten, zoals zweren
- Hoge bloeddruk en cholesterolproblemen
- Insulineresistentie, diabetes en obesitas
- Hart- en vaatziekten
- Depressie en angststoornissen
Vrouwen kunnen ook te maken krijgen met een onregelmatige menstruatiecyclus.
Tips om klachten te verminderen
Hoewel stoppen met ploegendienst de eenvoudigste oplossing is, zijn er praktische tips om het ploegendienst syndroom te minimaliseren:
- Werk niet meerdere nachtdiensten achter elkaar en vermijd te veel wisselende diensten.
- Vermijd overwerken en plan vrije dagen tussen nachtdiensten.
- Neem een powernap voor je nachtdienst.
- Beperk reistijd en slaap onderweg, bijvoorbeeld in de trein.
- Zorg voor goed licht tijdens je dienst en gebruik een wake-up light of lichttherapiebril om je biologische klok te ondersteunen.
- Neem vitamine D-supplementen als je weinig daglicht ziet.
- Gebruik melatonine-tabletten in overleg met je huisarts als inslapen lastig is.
- Vermijd overmatig gebruik van cafeïne, alcohol en nicotine.
- Draag een zonnebril op weg naar huis om blootstelling aan licht te verminderen.
- Houd een consistent slaapschema aan, ook op vrije dagen, en zorg voor een donkere, koele slaapkamer.
Conclusie
Het ploegendienst syndroom kan een grote impact hebben op je gezondheid en welzijn. Met de juiste aanpassingen in je routine kun je veel klachten verminderen. Als de symptomen blijven aanhouden, neem dan contact op met je huisarts voor professioneel advies.