Slaapritme stoornissen, ook wel circadiane ritmestoornissen (CRSD) genoemd, ontstaan door een verstoring van het natuurlijke slaap-waakritme. Dit ritme, gestuurd door de biologische klok, beïnvloedt essentiële processen zoals slaap, lichaamstemperatuur en hormoonspiegels. Verstoring kan leiden tot uiteenlopende slaapstoornissen.
Wat is een circadiaan ritme?
Een circadiaan ritme is een biologisch 24-uursritme dat lichamelijke processen reguleert. Licht en temperatuur spelen hierbij een cruciale rol. Wanneer het donker wordt, produceert het lichaam melatonine, wat slaperigheid bevordert.
Veelvoorkomende slaapritme stoornissen
Jetlag syndroom
Een tijdelijke verstoring na reizen door meerdere tijdzones. Het lichaam heeft tijd nodig om zich aan te passen aan het nieuwe ritme.
Ploegendienst syndroom
Mensen die onregelmatig werken, zoals nacht- of vroege ochtenddiensten, ervaren vaak slaapproblemen en vermoeidheid. De klachten verdwijnen meestal wanneer men stopt met ploegendiensten.
Delayed Sleep Phase Syndrome (DSPS)
Mensen met DSPS vallen laat in slaap en hebben moeite met vroeg opstaan. Dit komt vaak voor bij jongeren en kan worden verergerd door onregelmatige leefstijlen.
Advanced Sleep Phase Syndrome (ASPS)
ASPS kenmerkt zich door vroeg in de avond slapen en extreem vroeg ontwaken. Het komt voornamelijk voor bij ouderen en soms door erfelijke factoren.
Irregular Sleep-Wake Type
Bij deze stoornis ontbreekt een vast slaap-waakritme. Overdag worden vaak dutjes gedaan, terwijl men ’s nachts wakker ligt.
Free Running Type
Deze stoornis, vaak bij blinden, wordt gekenmerkt door een slaap-waakcyclus die langer is dan 24 uur, vaak 25-27 uur.
Andere oorzaken
Slaapproblemen door verstoringen van de biologische klok kunnen ook ontstaan door medische aandoeningen of drugsgebruik.
Aanpak van slaapritme stoornissen
Behandeling verschilt per stoornis, maar kan bestaan uit lichttherapie, melatonine, een consistent slaapschema en het vermijden van cafeïne of schermgebruik voor het slapen.
Conclusie
Slaapritme stoornissen kunnen een grote impact hebben op het dagelijks leven. Het herkennen van symptomen is de eerste stap naar herstel. Bij blijvende klachten is een specialist raadplegen belangrijk.