Ik kan gewoon niet stilzitten, het voelt alsof er mieren onder mijn huid kruipen.” Deze verzuchting hoor ik vaak in mijn praktijk. Het is een typische beschrijving van wat we het Restless Legs Syndroom noemen, of RLS. Een vervelende aandoening die veel mensen letterlijk uit hun slaap houdt.
Wat is Restless Legs Syndroom? Het is een slaapstoornis waarbij mensen een onbedwingbare drang voelen om hun benen te bewegen. Sommigen beschrijven het als een tintelend of jeukend gevoel, anderen hebben het over een brandende sensatie. Een vrouw vertelde me eens dat het voelde alsof er wormen onder haar huid kropen – een onprettig beeld, maar wel treffend.
Wanneer krijg je het? De klachten zijn er vooral ’s avonds en ’s nachts, precies wanneer je tot rust wilt komen. Een man vertelde dat hij tijdens een lang diner bij vrienden steeds stiekem onder tafel met zijn benen moest bewegen. “Ik schaamde me dood, maar ik kon niet anders.”
Het vervelende is dat bewegen de klachten vermindert. Even opstaan, een stukje lopen – en de sensatie verdwijnt. Tot je weer gaat zitten of liggen. Je kunt je voorstellen wat dat betekent voor je nachtrust.
De gevolgen De impact op je dagelijks leven kan enorm zijn. Lange reizen worden een uitdaging – probeer maar eens stil te zitten in een vliegtuig als je benen constant willen bewegen. Bioscoopbezoek of een avond uit eten worden minder aantrekkelijk. Een vrouw vertelde dat ze zelfs van baan moest wisselen omdat ze de lange vergaderingen niet meer volhield.
Waar komt het vandaan? De precieze oorzaak is niet bekend, maar we weten wel wat belangrijke factoren zijn. Erfelijkheid speelt een grote rol – als een van je ouders RLS heeft, is de kans dat jij het ook krijgt drie tot zes keer hoger. Ook blijkt dat bij veel mensen met RLS de ijzerhuishouding niet op orde is.
Het komt vaker voor bij:
- Vrouwen (1,5 keer vaker dan bij mannen)
- Mensen die in ploegendiensten werken
- Mensen met diabetes of artritis
- Rokers en mensen die veel alcohol drinken
- Mensen die vlak voor het slapen zwaar sporten
Hoe weet je of je het hebt? Er is helaas geen simpele test voor RLS. Het wordt vaak vastgesteld op basis van vier kenmerken:
- Een onweerstaanbare drang om te bewegen
- De klachten zijn er vooral in rust
- Bewegen helpt tegen de klachten
- De verschijnselen zijn ’s avonds en ’s nachts erger
Bij kinderen wordt het soms verward met groeipijn. Een moeder vertelde dat haar dochter jarenlang ’s nachts huilde van de ‘groeipijn’, tot een arts eindelijk RLS vaststelde.
Wat kun je eraan doen? Het goede nieuws is dat er verschillende behandelingen mogelijk zijn. Als eerste wordt vaak gekeken naar het ijzergehalte in je bloed. Is dat te laag, dan kunnen voedingssupplementen al veel verschil maken.
Daarnaast zijn er medicijnen die de prikkeloverdracht in je hersenen beïnvloeden. Deze worden meestal voor het slapen ingenomen en helpen bij veel mensen goed.
Ook zijn er praktische tips die kunnen helpen:
- Draag bedsokken
- Neem een warm bad voor het slapen
- Beweeg regelmatig (maar niet vlak voor het slapen)
- Vermijd cafeïne en alcohol
- Blijf ’s avonds mentaal actief – verveling kan klachten verergeren
Dit moet je onthouden:
- RLS is een echte aandoening, geen aanstellerij
- Het treft ongeveer 6% van alle volwassenen
- Beweging vermindert de klachten tijdelijk
- Er zijn goede behandelingen mogelijk
- Leefstijlaanpassingen kunnen veel verschil maken