“Stop eens even met ademen.” Die opdracht geef ik weleens aan mensen in mijn praktijk. “Doe dat twintig keer per uur, de hele nacht lang.” Ze kijken me dan geschrokken aan. Maar precies dat gebeurt er bij mensen met slaapapneu: ze stoppen tientallen keren per nacht met ademen, soms wel een halve minuut lang.
Wat is slaapapneu?
Bij slaapapneu stokt je ademhaling tijdens het slapen. Het is alsof iemand telkens je neus en mond dichtknijpt – er komt geen lucht meer in of uit je longen. Je lichaam raakt daardoor in paniek: het zuurstofgehalte in je bloed daalt, het CO2-gehalte stijgt. Net voordat het echt gevaarlijk wordt, word je even wakker om naar adem te happen. Een slim overlevingsmechanisme, maar niet bevorderlijk voor je nachtrust.
Een man vertelde me dat zijn vrouw ’s nachts naast hem lag te huilen omdat ze dacht dat hij dood ging. “Ze zag me stoppen met ademen, dan werd het doodstil, en net als ze me wakker wilde maken, hapte ik naar adem en sliep weer door.”
Verschillende soorten
Er bestaan verschillende vormen van slaapapneu. De meest voorkomende is obstructieve slaapapneu (OSA), waarbij je luchtweg wordt geblokkeerd. Denk aan een tuinslang waar je op staat – er kan geen water meer door. Bij centrale slaapapneu (CSA) is het probleem anders: daar vergeten je hersenen als het ware om het signaal te geven dat je moet ademen.
Er is ook een bijzondere vorm die vooral voorkomt bij mensen met hartfalen: Cheyne Stokes-ademhaling. Hierbij wisselen diepe ademhalingen zich af met complete ademstilstand, als een soort ademhalingsgolven.
De gevolgen
Het klinkt misschien als ‘gewoon’ snurken met wat ademstops, maar de impact op je gezondheid is enorm. Door het constante zuurstoftekort en de verstoorde slaap kunnen er allerlei problemen ontstaan:
- Extreme vermoeidheid overdag
- Hoge bloeddruk
- Verhoogde kans op hartaanvallen en beroertes
- Concentratieproblemen
- Stemmingswisselingen
- Impotentie
Een vrachtwagenchauffeur vertelde dat hij pas doorhad hoe gevaarlijk zijn situatie was toen hij voor de derde keer bijna in slaap viel achter het stuur. “Ik dacht dat ik gewoon een slechte slaper was.”
Wie krijgt het?
Ongeveer één op de twintig volwassenen heeft slaapapneu, maar de meesten weten het niet. Bij mensen met overgewicht ligt dat aantal veel hoger – tot wel 70%. Na je vijftigste is het risico voor mannen en vrouwen gelijk, maar daarvoor komt het bij mannen vaker voor.
Wat veel mensen niet weten: bij hartpatiënten heeft 30-50% slaapapneu, en bij mensen die een beroerte hebben gehad zelfs 60%. Het is dus geen onschuldige slaapstoornis maar een serieuze medische aandoening.
Hoe weet je of je het hebt?
Het lastige is dat je het zelf vaak niet doorhebt. Je wordt wel wakker van die ademstops, maar je herinnert het je niet omdat je meteen weer in slaap valt. Meestal is het de partner die aan de bel trekt vanwege het luide snurken dat wordt afgewisseld met doodse stiltes.
Signalen waar je op kunt letten:
- Extreme vermoeidheid overdag
- Ochtendhoofdpijn
- Droge mond bij het wakker worden
- Concentratieproblemen
- Stemmingswisselingen
- Nachtzweten
De behandeling
Het goede nieuws is dat er effectieve behandelingen bestaan. Welke behandeling het beste is, hangt af van de ernst en het type slaapapneu:
Bij milde vormen kan een speciaal bit helpen dat je onderkaak naar voren houdt. Dit voorkomt dat je tong naar achteren zakt en je luchtweg blokkeert. Ook afvallen, stoppen met roken en geen alcohol voor het slapen kunnen al veel verschil maken.
Bij ernstigere vormen is een CPAP-apparaat vaak de oplossing. Dit apparaat blaast continue lucht in je luchtwegen, als een soort interne stut die voorkomt dat je luchtweg dichtklapt. “Het voelde in het begin vreemd,” vertelde een patiënt, “maar na een week sliep ik voor het eerst in jaren weer normaal.”
Dit moet je onthouden:
- Slaapapneu is een ernstige aandoening die je leven in gevaar kan brengen
- De meeste mensen hebben niet door dat ze het hebben
- Overgewicht vergroot de kans op slaapapneu aanzienlijk
- Er zijn goede behandelingen beschikbaar
- Hoe eerder je er bij bent, hoe beter
- Neem signalen van je partner serieus